Telefonumun yaddaş kitabçası yavaş-yavaş “qəbiristanlığa” çevrilir.
O yaddaş kitabçasında nə qədər əbədi susqunluğa gömülmüş adlar, əzizlər, doğmalar var:
Şahin Ağabəyli. Şaiq Vəli. Ceyhun Nağı. Elçin Səlcuq. Rafiq Tağı. Əlövsət Osmanlı…
Və hələlik sonuncu ad – Tofiq Abdin.
Artıq telefonumun ekranında heç vaxt “Abi” yazılmayacaq.
Onun gur, həyat dolu səsi bir də heç vaxt qulaqlarımı doldurub bütün varlığıma bir hüzur, bir istilik, bir işıq gətirməyəcək.
Artıq Abi yoxdur.
O gur səsinin yerində sükut var bundan sonra.
Işıqlı üzünün yerində isə işıqlı xatirələr.
***
Ən son ölümündən iki gün əvvəl danışdıq.
Mənə uzun müddətdir axtardığım bir kitabı tapmağımda yardımçı olmuşdu. Kitabı ayın sonu qaytaracağıma söz vermişdim.
Söhbətimiz boyu iki dəfə xahiş etdi ki, onu kitab sahibinin yanında yalançı çıxarmayım.
Mən də hər dəfə söz verdim.
Üçüncü dəfə zarafata salıb dedim: “Abi, belə ki, çox üz vurursan, onda qonaqlıq verərsən, söz verdiyim vaxtda qaytararam”.
Güldü.
Mən sözümü tutacam, o kitabı vaxtında qaytaracam.
Abi, bəs sən necə, söz verdiyin qonaqlığı verə biləcəksənmi?
***
Tofiq Abdin həyatda tanıdığım ən enerjili, işıqlı, həyat eşqi ilə aşıb-daşan adam idi.
Ruhu, qəlbi daim gənc idi.
Onu yaxından tanıyanlar ölümdən nə qədər qorxduğunu bilirdi. Və bu qorxunu yaradan onun həyat eşqindən, yaşamaq sevdasından başqa bir şey deyildi.
Lap Zülfü Livanelinin bir Nazim Hikmət şeiri üzərinə oxuduğu şərqidə deyildiyi kimi: “Nə ölümden korkmak ayıp, ne de düşünmek ölümü!..”
Ədəbi mühitdə yaşlı nəsli təmsil edən tək-tük adamlardan idi ki, yaradıcı gəncliyin çılğınlıqlarını, dəyişim, yenilik ehtiraslarını anlayışla qarşılayırdı.
Onunla, hətta aradakı yaş fərqinə baxmadan hər mövzuda rahatca, komplekssiz danışmaq olardı.
Elə öz yazıları da bu mənada digər yaşıdlarından fərqlənirdi: həyatın içindən, ətrafımızdan, gündəlik yaşantılarımızdan doğan o yazılar da Abinin özü kimi komplekssiz, azadə idilər.
***
Son iki ildə bir neçə dəfə hansısa yazısında, müsahibəsindəki siyasi yükümlü fikirlərə, ifadələrə görə ona irad bildirməli olmuşdum.
Hətta bir dəfə əməlli-başlı incimişdim də.
Hər dəfə də mənim mümkün olduğu qədər nəzakətli qınağıma belə cavab verirdi: “Bilirəm e, yaxşı tanıyıram səni, mənim o filan sözümə reaksiyan belə olmamalıdı, daha kəskin demək istəyirsən, amma demirsən, yəqin qocalığıma bağışlayırsan”. Dərhal da əlavə edərdi: “Sən allah, ürəyindən keçən nədirsə, elə onu de. Hətta lap yazı yaz. Amma ürəyindən necə keçirsə, elə yaz. Bizi ürəyimizdə saxladığımız sözlər öldürəcək”.
***
Ötən ilin yayı idi.
Bir axşamüstü zəng etdi. Ağlına bir qəzet layihəsi gəlmişdi, layihənin mahiyyəti bundan ibarət idi, kim kimin ölümündən sonra necə elegiya yazardı.
Dedim, axı bunun anlamı nədir? Kiminsə ölümündən sonra keçiriləcək hissləri, ağrıları o insan diriykən necə yaşamaq, necə yazmaq olar?
“Olar, – dedi və əlavə etdi. ”Bax mən istəyirəm birinci elegiyanı sən yazasan, özü də mənim ölümüm münasibətilə. Mən öləndən sonra nəyimə lazım, kim nə yazacaq? Mən o sözləri indi oxumaq istəyirəm”.
Gülüb dedim: “Abi, mənim ürəyimə damıb ki, sən heç vaxt ölməyəcəksən”.
Amma o fikrində ciddi idi, “yaz, göndər mənə, gözləyəcəm” dedi.
Razılaşdıq.
Ancaq mən o yazını yazmadım, Tofiq bəy də bir daha o söhbətə qayıtmadı və mən əminəm ki, bu ideya onun ağlına bir anlıq gəlmişdi, hansısa ovqatın təsiri ilə.
Mən isə öz fikrimdə qalıram: Abi heç vaxt ölməyəcək.
Zaman-zaman qarşımıza çıxacaq – bir misrası, bir şeiri, bir yazısı ilə.
Əcəlin pisliyi özünə qalacaq.
