İlkin Rüstəmzadə
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsi, 06.02.2014
Jurnalistlərin sualına İlham Əliyevin “Azərbaycanda siyasi məhbus yoxdur” cavabı verməsi, artan intiharlar və sonda da Ömər Məmmədovun həbsi yadıma 2012-ci ilin may ayını saldı. Nə əlaqəsi var, bilmirəm, amma xatırlatdı.
“Eurovision” öncəsi idi. Ölkəyə az da olsa, xarici gəlmişdi. Hökumət görüntü üçün də olsa, parklardakı, yol kənarlarındakı otlardan istifadəyə icazə vermişdi. Obrazlı desəm, hökumət otlaqları gənclərin istifadəsinə açmışdı. “Gedin otlayın, ayağımıza dolaşmayın” niyyətilə…
Sözün açığı, heç dolaşan da yox idi, az bir qisim gənclər istisna olmaqla. Əksəriyyət halından məmnun idi. Yadınıza salın o günləri, gəlhagəl idi. Gənc genefondumuzun əksəriyyəti otlaqlarda idi. Uzanan, əsnəyən, kişnəyən, gülüşən, gitarasını qoltuğuna vurub oxuyan, oynayan tiplər necə də xoşbəxt idilər. Kimsə də çıxıb demirdi ki, biz niyə ancaq avropalılar gələndə adam yerinə qoyuluruq?
Bu gün Azərbaycan gəncliyinin vəziyyəti kanalizasiyanı xatırladır. Üfunət, çirkab, pul, vəzifə hərisliyi, yaltaqlıq, qorxaqlıq, satqınlıq, vicdansızlıq, savadsızlıq… Orta statistik Azərbaycan gəncində bu xüsusiyyətlərdən ən azı, ikisi var.
Belə bir mənzərənin yaranmasında ölkədəki mövcud vəziyyətin də rolu var, amma bu bəhanə səbəb kimi qəbul oluna bilməz. Gənclik avanqard, yenilikçi olmalıdır. Bizdə isə kiçik bir qrupu çıxsaq, vəziyyət ürəkbulandırıcıdır.
Basdırılmayan ölülər
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində oxuduğum 4 il ərzində bu ölkənin gəncliyi sayılan həmyaşıdlarımı izləmək, tanımaq üçün yetərincə vaxtım və imkanım oldu. Cehizlik diplom üçün gələn qızlar, cinsi tələbatlarını ödəmək üçün qız dalınca sürünən ağzı köpüklü gədələr, yüz minlik avtomobillərini qapıya daha yaxın yerdə saxlamaq üçün səhər saat 7-də universitetin qarşısını kəsdirən gülbalalar… Mənim bu adamlarla heç bir işim yoxdur. Onlar onsuz da bədbəxtdilər. Mənim işim başqalarıyladı. Özünü müasir, bilikli sayan, müasir geyinən beyinsiz kütlə formalaşıb son illərdə. Mənim işim onlarladı.
Qərb geyim tərzi, ingilis dili, TOEFL, son texnologiyadan istifadə və s. hamısı var.
Ay bacı, ay qardaş, təhsil sistemi bərbad, ordu bərbad, səhiyyə bərbad…
– Mən siyasətə qarışmıram!
İnsanlar çarəsizlikdən intihar edir, Neft Akademiyasındakı terrorun ildönümündə konsert keçirirlər…
– Mən siyasətə qarışmıram!
Ay gözəl insan, polis günahsız adamları tutub dama basır, cinayət törədənlər azadlıqdadır…
– Mən siyasətə qarışmıram!
Guya, bunlar daha yüksək dəyərlərə bağlı, daha ciddi işlərlə məşğul olan insanlardı. Dünya, kosmos, qara dəliyin vəziyyəti, Antarktidadakı buzlaqlar, Yapon dənizindəki delfinlər, Ozon qatı və s. Tələbə tanıyıram ki, İqtisad Universitetində oxuyur, monopoliya ilə rəqabətin fərqini izah edə bilmir. Elələri də siyasətə qarışmır. Adama deyən lazım, sən siyasətə qarışsan nə xeyri, qarışmasan nə? Ölsən nə, qalsan nə? Sən onsuz da ölüsən, basdıranın yoxdur.
Cem Yılmazın çəkdiyi “A.R.O.G” adlı komediya filmi var. Milyon il əvvələ göndərilən filmin qəhrəmanı ibtidai meymunlara mədəniyyət öyrətməyə çalışır. Ən azı, normal ayaqüstə durmağı başa salmaq istəyir, alınmır. Çıxıb gedir başqa insanlar olan yerə.
Bu qısa fraqment bizim indiki durumumuzu dəqiqliklə təsvir edir. Biz çıxıb hara gedək? Hələ üstəlik, bunlar özləri kiməsə nəsə öyrətməyə çalışırlar.
“Kölə” daha çox yaraşır
Qayıdaq otlaq məsələsinə. Bilirəm, bu otlaq məsələsi çoxlarını hirsləndirəcək, amma mən nə edə bilərəm? Sizi qoyun yerinə qoyan, xaricilər gələndə otlağa buraxan başqalarıdı. Şikayətinizi həmin ünvanlara yazın.
“Eurovision” bitdi, xaricilər uçub getdilər öz isti yuvalarına, biz yenə burada qaldıq. Otlaq sezonu da bitdi. Otun üzərindəki gəncliyin vəziyyəti “Əəəə, xaricilər gedib, durun rədd olun burdan…” deyə qışqıran lopabığ, yekəqarın polislərin qorxusundan otlaqlardan dönüş oldu. Normal ölkədə özünə gənc deyən kəsim bunu özünə təhqir sayardı. Hormal ölkədə ümumiyyətlə, hökumət gəncliyi belə təhqir edə bilməzdi. Ona görə də normal ölkələri ağlınızdan çıxarın, biz normal deyilik. Bizdə nəyəsə etiraz edənlərə kosmosdan gəlmiş kimi baxan manqurt bir gənclik olduqca da heç nə normal olmayacaq.
Beləliklə, hökumət müasir “qoyunları” otlaqdan qovdu, çoxluq da bunu normal saydı. Sonra da “qoyun” deyəndə hirslənirlər. Yox, nə danışırsan, bunlar müasir, innovativ, bilikli gənclikdir. Cool…
Nə hikmətdirsə, bu “cool” sözü “kölə” sözü ilə oxşardı. Sözün düzü, kölə daha çox yaraşır.
Hamınız günahkarsınız!
Əvvəldə yazmışdım. Bu məsələni son intiharlar və Ömərin həbsi yadıma saldı. Öməri – ölkənin ən savadlı, ən parlaq gənclərindən birini həbs ediblər. Ona 234.4.3 (külli miqdarda narkotik saxlama, daşıma, gəzdirmə, satma) ittihamı veriblər. Maddənin sanksiyasında 5 ildən 12 ilə qədər həbs nəzərdə tutulub. Siqaret çəkməyən, ölkə xaricində təhsil alan bir gənci 6 qram heroinlə şərləyiblər. O, siyasi məhbus deyil. Hər halda, Əliyev belə buyurur, onun sözünə şəkk gətirmək Kürdəxanı, Şüvəlan deməkdir.
İntiharlar da bir tərəfdən dayanmır. Bir qisim də çıxıb deyir ki, ay, intihar zəiflikdi, intihar günahdı, olmaz-filan. Ona qalsa, sizlər daha böyük günahlar edirsiz. Hakimiyyət 100 qat artığını edir. Nə olsun?
Bu, bir-iki yumruq yeməyə bənzəmir, həyatın itirilməsi çox ciddi məsələdir. Bunu edənlər çarəsizlikdən edir. Və bu intiharlarda, Ömərin həbsində, bina altında qalan iki gəncin ölümündə hamınız günahkarsınız!
Üzümü az-çox oxumuş, özünü müasir sayan “siyasətə qarışmayanlar”a tuturam: Ömər sizə görə həbsdədir. Siz haqqınızı qorumağı bacarsaydınız, hökumət Öməri, Rəşadı, Rəşadəti, Zauru, Üzeyiri, Məmmədi, Bəxtiyarı, Şahini həbs edə bilməzdi. Qorxardı. İndi isə qorxmur. Çünki çox cılızsınız. Gəncliyin gücünün etiraz etməkdə olduğunu anlamayacaq qədər yazıqsınız.
Və unutmayın, bir gün sıra sizə də çatacaq. Onda səsinizi eşidəcək adam qalmayacaq!..
Gələn il ölkədə Avropa Olimpiya Oyunları olacaq. Yəqin, yenə otlaqları üzümüzə açacaqlar. Xeyirli otlaqlar!
