Suriyada vuruşan azərbaycanlılarla MTN-in Şimal bölgəsində apardığı əməliyyatın əlaqəsi varmı?
Xarici İşlər Nazirliyi son günlər Suriyada Azərbaycan vətəndaşlarının öldürülməsi ilə bağlı yayılan xəbərlərə münasibət bildirib. Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Elman Abdullayev bildirib ki, nazirlik Suriyada baş verənləri yaxından izləyir: “Suriyada vəziyyət hazırda gərgin olaraq qalır. Biz əvvəllər də qeyd etmişik ki, bununla əlaqədar Azərbaycanın Suriyadakı səfirliyi də fəaliyyətini dayandırıb. Səfirlik isə Livanın paytaxtı Beyruta köçürülüb və orada fəaliyyət göstərir”.
E. Abdullayev həmçinin Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin 2011-ci ildə elan etdiyi Azərbaycan vətəndaşlarının Suriyaya səfər etmələrinin məqsədə uyğun hesab edilməməsi ilə bağlı xəbərdarlığının qüvvədə qaldığını da xatırladıb. Qeyd edək ki, Suriyada vəziyyət gərginləşəndən sonra xeyli sayda Azərbaycan vətəndaşı bu ölkəyə gedərək müxtəlif radikal qruplaşmaların tərkibində hökumət qüvvələrinə qarşı vuruşmağa başlayıb. Ötən müddət ərzində həmin döyüşlərdə 100-ə yaxın azərbaycanlı həyatını itirib. Onların bir çoxlarının fotosu mücahidlər tərəfindən sosial şəbəkələrdə yayılıb. Təkcə son bir həftədə Suriyada dörd azərbaycanlı mücahidin öldürüldüyü bildirilir. Maraqlıdır ki, Suriyada baş verənlərin fonunda son günlər MTN Şimal bölgəmizdə keçirdiyi əməliyyatlar da diqqət çəkir. Rəsmi qurumlar hələlik bu həbslərlə bağlı məlumat yaymayıb. Amma sosial şəbəkələrdə həbslərin radikal dini qruplarla bağlı aparıldığı bildirilir.
İlham İsmayıl: «Suriyada vuruşan azərbaycanlıların potensial terrorçu olmaq təhlükəsi var»
Bir sıra ekspertlərin fikrincə, hakimiyyətin son zamanlar radikal dini qruplaşmalara qarşı atdığı addımlar təsadüfi deyil və narahatlıqdan irəli gəlir. Bəs, görəsən Suriyada vuruşan azərbaycanlılar da hakimiyyətin diqqətini cəlb edirmi? Çünki ideoloji baxımdan yüksək hazırlığa malik bu şəxslərin də gələcəkdə Azərbaycan dövləti üçün bir təhlükə mənbəyinə çevrilmə ehtimalı mümkündür. Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert İlham İsmayıl hesab edir ki, əgər xarici ölkədə 100 nəfər Azərbaycan vətəndaşı həlak olaraq, baş verən prosesi də cihad adlandırırsa və öz ölkəsinin də şəriət dövlətinə çevrilməsini istəyirsə, həmin şəxslərin Azərbaycan ərazisində də potensial terrorçu olmaq təhlükəsi var: «Zaman-zaman bu şəxslər Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində ya terror hadisələrinə cəhd ediblər, ya da kiçik miqyaslı insidentlər törədiblər. Əgər əvvəllər Azərbaycan vətəndaşlarının Türkiyə vasitəsilə Suriyaya keçməsinə nəzarət edilmirdisə, hazırda bu istiqamətdə addımlar atılmaqdadır. Bu addamları geri döndərmək, islah etmək prosesi olduqca çətindir. Sadəcə olaraq bu istiqamətdə ciddi maarifləndirmə işi aparmaq lazımdır. Hətta yeri gələndə qanunsuz silahlı dəstələrə qarşı mübarizə formalarından istifadə olunmalıdır». Hazırda Suriyada vuruşan şəxslərin bir çoxunun Azərbaycanda şəriət dövləti yaratmaq niyyətlərini gizlətmədiyini deyən İ.İsmayıl bildirdi ki, bu şəxslər istənilən zaman göstəriş qəbul etdikləri dairələrin qərarı ilə Azərbaycanda istəklərini reallaşdırmaq istiqamətində addımlar ata bilərlər.
Məsələnin psixoloji aspektlərinə də aydınlıq gətirməyə çalışdıq. Çünki Azərbaycanın özü də müharibə şəraitində olan dövlətdir. Belə bir dövlətin gənclərinin Milli Orduya getmək əvəzinə, Suriyadakı hərbi əməliyyatlara maraq göstərməsi nəyin təzahürü sayıla bilər və bu tendensiya hansı fəsadlara səbəb ola bilər?
Azad İsazadə: «Suriyaya döyüşməyə gedən azərbaycanlılar psixoloji reabilitsiya keçməlidir»
Ekspert Azad İsazadə hesab edir ki, gənclərin bu cür davranışını iki başlıca amil ilə izah etmək olar. Suriyada vuruşan vətəndaşlarımızın özünü azərbaycanlı deyil, daha çox müsəlman saydığını deyən A.İsazadə vurğuladı ki, onların fikrincə, bütün dünya müsəlmanları bir-birinə apardığı mübarizədə dəstək olmalıdır: «Mən bu fikirlərin düz və ya səhv olduğunu qiymətləndirmirəm. Sadəcə olaraq belə bir yaxınlaşmanın olduğu bir faktdır. Sadəcə olaraq bu yaxınlaşmanı bəzi radikal islamçılar istifadə edir».
A.İsazadənin fikrincə, ikinci amil isə ondan ibarətdir ki, azərbaycanlı gənclər gələcəkdə Qarabağda vuruşmaq üçün döyüş təcrübəsi toplamaq naminə Suriya və Liviyada döyüşlərə qatılır: «Biz Qarabağ müharibəsində onun şahidi olmuşduq ki, çeçenlər döyüş təcrübəsi toplamaq üçün Azərbaycana vuruşmağa gəlirdilər. Onlar daha sonra Çeçenistanda, Abxaziyadakı döyüşlərdə Azərbaycanda qazandıqları təcrübədən istifadə ediblər. Bu iki məqam – dini və döyüş təcrübəsi qazanmaq istəyi Azərbaycanlı gəncləri Suriyaya getməyə vadar edir». Suriyada döyüşməyə gedən vətəndaşların geri dönən zaman təhlükə mənbəyinə çevrilməsinə gəlincə isə A.İsazadə vurğuladı ki, belə bir ehtimal mümkündür: «Hər bir döyüşçü müharibədən qayıtdıqdan sonra psixoloji reabilitsiya keçməlidir. Bu insanlar cəmiyyətə inteqrasiya olunmasalar, gələcəkdə təhlükəyə çevrilə bilərlər. Bundan başqa həmin şəxslərin müharibə yoldaşlarının da Azərbaycana gələcəkdə gəlmə ehtimalları var».
Hikmət
