Qubad İbadoğlu: «Mərkəzi Bankın istər inflyasiya, istərsə də manatın məzənnəsinin saxlanması ilə bağlı proqnozları özünü doğrultmayacaq»
Mərkəzi Bankın 2014-cü il üçün pul və maliyyə sabitliyi siyasətinin əsas istiqamətləri barədə bəyanat yayıb. Bəyanatda qeyd olunur ki, 2013-cü ilin 11 ayında orta illik inflyasiya cəmi 2,3 faiz təşkil etmişdir. İstehlak səbətində əhəmiyyətli paya malik ərzaq malları üzrə inflyasiya cəmi 2.2 faiz olmuşdur. Gələn ilə gəlincə isə, Mərkəzi Bank 2014-cü ildə atacağı addımları da açıqlayıb. Mərkəzi Bank 2014-cü ildə makroiqtisadi siyasətin hədəfi kimi inflyasiyanın birrəqəmli səviyyədə saxlanılmasını seçib. «2014-cü ildə qiymət sabitliyinin qorunmasına dəstək vermək üçün Mərkəzi Bank sərəncamında olan alətlərdən istifadə edərək zəruri antiinflyasiya tədbirlərini həyata keçirəcəkdir.
Mərkəzi Bankda makroiqtisadi vəziyyətdən asılı olaraq pul siyasətinin bir neçə variantda tətbiqinin ssenariləri hazırlanmışdır. 2014-cü il ərzində qiymət artımının proqnozu üstələmək riski yarandığı təqdirdə, zəruri antiinflyasiya tədbirləri görüləcəkdir. Faktiki inflyasiyanın proqnozdan aşağı olması halında və ya qeyri-neft sektorundakı iqtisadi artım üçün risk yarandıqda isə pul siyasətinin yumşaldılması imkanları diqqətdə saxlanacaqdır”. Mərkəzi Bankın milli valyuta ilə bağlı bu il apardığı məzənnə siyasətini gələn il də davam etdirəcəyini bəyan edib. Yenə Mərkəzi Bankın məzənnə siyasəti 2014-cü ildə də milli məzənnənin sabitliyinin saxlanılması və valyuta bazarında balansın təminatına yönəldiləcək. Mərkəzi Bank gələn il də manatın məzənnəsini saxlamaq üçün bazara təsir edəcək. Məlumatda qeyd olunur ki, 2013-cü ildə manatın məzənnəsinin saxlanması üçün bazardan 2.1 milyard dollar çıxardılıb: «Tədiyə balansının əhəmiyyətli profisiti və artan valyuta gəlirlərinin bir hissəsinin sosial-iqtisadi inkişaf məqsədləri üçün fəal istifadə olunması şəraitində Mərkəzi Bank manatın daha yüksək templə bahalaşmasına yol verməyib. Bu məqsədlə bazardan 2,1 milyard dollar həcmdə xarici valyuta alınıb. Nəticədə ilin əvvəlindən manatın ABŞ dollarına nisbətdə məzənnəsi cəmi 0,08 faiz möhkəmlənib». Bəs Mərkəzi Bankın istər inflyasiyanın bir rəqəmli olacağı, istərsə də manatın məzənnəsinin saxlanması ilə bağlı proqnozları özünü nə dərəcədə doğrulda bilər?
İqtisadçı Qubad İbadoğlunun fikrincə, Mərkəzi Bankın bir rəqəmli inflyasiyanın olacağı ilə bağlı hesablamaları özünü doğrultmaya bilər: «Gələn il bir rəqəmli inflyasiyanı saxlamaq Mərkəzi Bank üçün o qədər də asan olmayacaq. Mərkəzi Bank bu istiqamətdə yalnız monetar alətlərlə işləyir. Ayrı-ayrı faktorların idarə olunması Mərkəzi Bankın səlahiyyətləri çərçivəsində olmamasını da nəzərə almaq lazımdır. İqtisadiyyatdakı inhisarçılıq, büdcə xərcləmələrindəki qeyri-şəffaflıq inflyasiya yarıdıcı faktorlardır. Ona görə Mərkəzi Bankın qarşısına qoyduğu iddianı yerinə yetirmək resursları o qədər də geniş deyil».
Ölkədə neft gəlirlərinin azalmasının manatın məzənnəsini indiki səviyyədə saxlanılması imkanlarını məhdudlaşdırdığını deyən Q.İbadoğlu bildirdi ki, bu isə Mərkəzi Bankı daha çox vəsait xərcləməyə sövq edir. Bu isə valyuta ehtiyatlarını azaldır, iqtisadi fəallığı aşağı salır: «Biz düşünürdük ki, Mərkəzi Bank pul-kredit siyasətində bu məqamları nəzərə alacaq və dəyişikliklər edəcək. Amma Mərkəzi Bankın həm inflyasiya, həm də manatın məzənnəsinin saxlanılması ilə bağlı siyasəti dəyişməyib. Eyni vasitələrlə Azərbaycanda iqtisadi siyasəti davam etdirməkdədir. Amma nəzərə alınmalıdır ki, ölkədə büdcə-vergi siyasətində bir sıra dəyişikliklər baş verdi. Dövlət büdcəsinin neftdən aslılığını aşağı salmaq üçün müəyyən addımlar atılıbdır. Ona görə gözləyirdik ki, Mərkəzi Bank bu məqamları 2014-cü il siyasətində nəzərə alacaq. Amma əvvəlki illərlə müqayisədə əhəmiyyətli dəyişiklik görmədim».
Xəyal
