“İlqar Məmmədovun həbsi hökumətə lazım deyildi”
Respublikaçı Alternativ (REAL) Siyasi Hərəkatının məclis sədri Erkin Qədirli ABŞ Konqresinin Helsinki Komissiyasında Azərbaycanla bağlı müzakirələrdən sonra elə Vaşinqtonda “Amerikanın Səsi”nə müsahibə verib:
– Prezident Administrasiyasının şöbə müdiri Əli Həsənov bildirib ki, Helsinki Komissiyasındakı müzakirələr dinləmə deyildi, brifinq idi və Azərbaycan müxalifətinə ABŞ-ın səthi münasibətinin göstəricisidir. Əli Həsənovun bu fikrini necə qiymətləndirirsiniz?
– Çox normal. Mən burada tənqid də görmürəm. Çünki söhbət terminoloji qarşılaşdırmalardan gedir. Amma məsələnin mahiyyətinə gəlincə, danışan tərəflər varsa, bu danışıqlarda həm də dinləmələr olur. Bu baxımdan orada bütün tərəflər danışdı və bir-birini dinlədi. Həm də ora tərəfləri dinləməyə gələnlər də dinlədi və nəticə çıxardı. Bu baxımdan mən burada heç bir şey görmürəm, lap adını qoyaq brifinq.
– Bu brifinqdən sonra sizin də üzv olduğunuz REAL Hərəkatının prezidentliyə namizədi Ilqar Məmmədovun azadlığa buraxılması istiqamətində hökumət tərəfindən hər hansı addım atıla bilərmi?
– Ondan başlayaq ki, əslində, Ilqar Məmmədov heç həbs olunmamalıydı. Ilqar Məmmədov fevralın 4-də saxta ittihamla həbs olundu. O vaxtdan bəri əslində, qanunsuz olan həbsi aradan qaldırmaq məqsədilə qanuni yollardan istifadə olundu. Apelyasiya şikayəti verildi, rədd edildi, Avropa Məhkəməsinə şikayət olundu. Avropa Məhkəməsi indiyə qədər görünməmiş addımı atdı – iki ay ərzində şikayəti icraata götürdü, hökumətlə rəsmi ünsiyyətə başladı, buna kommunikasiya deyirlər. Cavab üçün hökumətə iyulun 18-nə qədər vaxt verilmişdi. Arada Avropa Parlamentində də qətnamə qəbul olundu, “Ilqar Məmmədovun işi” başlığa çıxarıldı. Bakıya gələn diplomatlar, nümayəndə heyətləri, burada olan səfirlər hökumətlə görüşlərdə bu məsələni qaldırır. Yəni, məsələyə beynəlxalq diqqət var. Hökumət də bunu yaxşı bilir. Ilqar Məmmədov seçkidən kənarlaşdırılmaq üçün həbs olundu. Ilqar Məmmədovun azadlığa çıxması hökumətin bu niyyətinin nə vaxta qədər davam etməsindən asılıdır. Əgər doğrudan da niyyət budursa və niyyətin üzərində dayanacaqsa, o zaman seçkiyə qədər buraxmaya bilər. Amma buraxa da bilər. Hökumətin belə məsələlərdə addımlarını ağlabatan mülahizələrlə dəyərləndirmək çox çətindir. Çünki məntiqlə düşünsək, Ilqar Məmmədovun həbsi hökumətə lazım deyildi. Nəticələr də göstərdi ki, bu həbs hökumətin xeyrinə olmadı. Mən Ilqar Məmmədovun həbsini Vaşinqtondakı dinləmələrlə əlaqələndirməyin tərəfdarı deyiləm.
– Vaşinqtonda rəsmi görüşlər keçirmisinizmi? Bu görüşlərdə hansı məsələlər müzakirəyə çıxarılıb?
– Rəsmi görüşləri ancaq hökumət nümayəndələri keçirə bilir. Təşkilatımız adından görüşlərimiz olub. Dinləmələrdən bir gün əvvəl Dövlət Departamentində Tomas Melia ilə görüşmüşdük, onun öz xahişi ilə.
– Hazırda ölkədəki seçki mühiti necədir? Fəallıq varmı?
– Azərbaycanda seçki mühiti yoxdur, bir cümlə ilə ifadə etsək, vəziyyət bu dərəcədə acınacaqlıdır. Ilqar Məmmədovun timsalında prezidentliyə namizədin seçkidən kənarlaşdırmaq məqsədilə həbsindən tutmuş, medianın, xüsusən elektron KIV-in qapadılması, fərqli fikirlərin ifadə olunmasına əngəllər, teleradiolara müxalifətin çıxışının olmaması, bazar iqtisadiyyatının, məhkəmə müstəqilliyinin, toplaşmaq, birləşmək azadlığının olmaması mənzərəni göstərir. Söhbət ümumi mühitdən gedir. ABŞ-da seçkiyə hazırlıq əvvəlki seçki bitəndən dərhal sonra başlayır. Həm qalib gəlmiş, həm məğlub olmuş partiyalar növbəti seçkiyə hazırlaşır, təhlil edir, hər bir addımını ona hesablayır. Bizdə seçki proses olaraq, farsa çevrilib, bu proses daraldılıb, sıxılıb. Amma belə olmamalıdır. Bizdə səhnə qapadılıb, mühit yoxdur.
– REAL Hərəkatı Milli Şuraya daxil olmadı. Hansı səbəbdən?
– Bizim Milli Şura ilə bağlı mövqeyimiz açıq və aydındır. Milli Şuranın hazırlıq dönəmində iki aydan artıq müddətdə danışıqlarda fəal iştirak etmişik, təkcə mən 6 dəfə bu ideyanın təşəbbüskarları ilə görüşmüşəm. Çox ciddi, uzun sürən danışıqlarımız olub. Rahat olmayan mövzular ətrafında müzakirələr aparmışıq, kimlərin Milli Şuraya cəlb olunmasından tutmuş, gələcək planlara qədər açıq danışmışıq və yekunda bir neçə səbəbdən ora qatılmamaq barədə qərar vermişik. Səbəblərdən biri Milli Şuranın formalaşma prinsipilə razı olmamağımız idi. Ikincisi, Milli Şuranın Bəyannaməsində bəzi məsələlərlə əlaqədar və öz təşkilati müstəqilliyimizi düşündük. Burada söhbət REAL-ın mənafelərindən yox, riskləri önləməkdən gedir. Biz ancaq REAL-ı düşünsəydik, getmək daha rahat qərar olardı. Biz bilə-bilə ki, Milli Şuraya getməməklə bəzi şübhələri, tənqidləri üzərimizə çəkə bilərik, yenə qərarımızın doğru olduğunu inanaraq bu addımı atdıq. Çünki burada bir tək özümüzü deyil, cəmiyyətdəki gözləntiləri və bu gözləntilərin doğrulmaq ehtimalını düşündük. Risklər böyükdür. Hamının bir format altına yığılıb sonradan hamının birlikdə məğlubiyyətə uğramaq ehtimalı var. Bütün bunları nəzərə alaraq, düşündük ki, cəmiyyətdə növbəti xəyal qırıqlığı yaratmaq olmaz. Eyni zamanda, biz Milli Şura ilə konfrantasiyada deyilik, özümüzü Milli Şuraya rəqib saymırıq. Əksinə, Vaşinqtona da Eldar Namazovla birlikdə gəlmişik, yolüstü də xeyli müzakirələrimiz olub, bundan sonra da söhbətlər olacaq. Yəni, biz Milli Şurada deyilik, Milli Şuranın məsuliyyətini bölüşmürük, amma prosesləri diqqətlə izləyirik. Bizim bir açıqlamamız da olub ki, Milli Şuranın qeydə alınan vahid namizədi olacaqsa, biz onun xeyrinə öz namizədimizi geri çəkə bilərik. Prosesin nəticəsində görəcəyik. Çünki bizim bu vədimiz şərtsiz deyil.
– Vahid namizəd qeydə alınmasa, ölkədəki siyasi situasiyanı necə proqnozlaşdırırsız?
– Müxalifətin namizədinin qeydə alınmaması hökumətin özü üçün təhlükədir. Yəni, siyasi riskdir. Sağlam məntiqlə düşünsək, bu, iqtidarın xeyrinə olmamalıdır. Iqtidar istəməlidir ki, cəmiyyətdə gerçək alternativ kimi tanınan bir namizəd olsun və ona qalib gəlsin. Bu, beynəlxalq tanıtım baxımından da çox vacibdir. 2008-dəki rəqəmlərin və elan olunan qələbənin siyasi çəkisi çox aşağı idi. Bu dəfə üçüncü müddət məsələsinin də potensial böhran yarada biləcəyini də nəzərə alsaq, Milli Şuranın namizədinin qeydə alınmamasının hakimiyyət üçün çox böyük riskləri olacaq.
