Mövcud beynəlxalq vəziyyət iki ölkə arasındakı münasibətlərə də təsirsiz ötüşmür
Dekabrın 11-də Milli Məclis “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Iran Islam Respublikası Hökuməti arasında sərhədyanı rayonlarda yaşayan Azərbaycan Respublikası və Iran Islam Respublikası vətəndaşlarının sadələşdirilmiş qaydada sərhədi keçmələri haqqında” Memorandumun təsdiq edilməsi barədə” 2005-ci il qanununun ləğv edilməsi haqqında və “Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Iran Islam Respublikası Hökuməti arasında Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasında daimi yaşayan vətəndaşları və Iran Islam Respublikası vətəndaşları üçün sadələşdirilmiş qaydada gediş-gəliş haqqında” Memorandumun təsdiq edilməsi barədə” 2006-cı il qanununun ləğv edilməsi haqqında layihələri müzakirəyə çıxarıb.
Nəticədə sözügedən memorandum ləğv edilib.
Qeyd edək ki, Iranla sərhəddə yaşayan azərbaycanlı vətəndaşlar ticari əlaqələrə görə indiyədək sadə formada Irana gedib-gəlirdi. Onlar bir növ gündəlik yaşam tərzini bu formada realizə edə bilirdi. Indi isə, göründüyü kimi, vəziyyət dəyişib. Sözügedən qərarın bu gediş-gəlişlərə necə təsir edəcəyinə, azərbaycanlıların Irana getməsini məhdudlaşdırmasına ekspertlərin mövqeyini öyrəndik.
Məsələyə münasibət bildirən ekspert Əlövsət Əliyev hesab edir ki, müvafiq memorandumun ləğv edilməsi qərarı Azərbaycan vətəndaşlarına münasibətdə ciddi təsirə səbəb olmayacaq. Əlövsət bəy fikrini belə əsaslandırır ki, onsuz da vətəndaşlarımız Irana viza olmadan, pasportla gedib-gəlirdi: “Bu addım pasport alan vətəndaşların sayını artıracaq. Sadələşdirilmiş qaydada keçidə əsasən, şəxsiyyət vəsiqəsinə müvafiq sənəd əlavə etməklə sərhəddə yaşayan vətəndaşlar Irana gedə bilirdi. Amma indi onlar mütləq pasport almalıdır. Çünki şəxsiyyət vəsiqəsilə Irana keçmək mümkün olmayacaq”. Ə.Əliyevin fikrincə, bu qərarın ləğv olunması ciddi problemlərə səbəb olmayacaq, çünki öncə qeyd etdiyimiz kimi, onsuz da azərbaycanlı vətəndaşlar Irana vizasız gedirdi. Qərarın ləğvi Iran vətəndaşlarının sadələşdirilmiş qaydada, vizasız Azərbaycana gəlişinin qarşısını almağa yönəlib ki, bu da məhz onlar üçün müəyyən problem yarada bilər. Yəni qanun iranlıların Azərbaycana sadələşdirilmiş qaydada gəlişini məhdudlaşdırır: “Bu qərar xüsusilə də Iran vətəndaşlarının Naxçıvana gəlişini məhdudlaşdıracaq. Parlamentdə bəzi deputatlar qeyd etdi ki, bu memorandumun ləğv olunması cinayətkarlığa qarşı mübarizəylə bağlı qabaqlayıcı tədbirdir. Lakin bu, inandırıcı deyil. Çünki cinayətkarlar narkotik vasitələri sərhəd-buraxılış məntəqələrindən deyil, bir qayda olaraq qaçaqmal yoluyla gətirirlər”.
Təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Sülhəddin Əkbər söyləyir ki, Iran ətrafında beynəlxalq vəziyyət mürəkkəbləşdikcə Azərbaycanla bu ölkə arasında da münasibətlər sərtləşir: “ABŞ-ın Irana qarşı sanksiyaları və ona qarşı nəzarət rejimi sərtləşir. Bu da sözsüz ki, Iran-Azərbaycan münasibətlərinə təsir edir”. Sülhəddin bəy əlavə edir ki, Suriya Iranın strateji tərəfdaşı olduğu kimi, Azərbaycan da Türkiyənin strateji tərəfdaşıdır. Ona görə də Suriya və Iran ətrafında münasibətlər gərginləşəndə, bu, Azərbaycana da təsir göstərir.
Nigar
