Icra başçısının gizli sərəncamı sahibkarları üz-üzə qoyub
Imişlinin Çaxırlı kəndində torpaq istifadəçisinin dəyişdirilməsi 40-dək məcburi köçkünü işsiz qoya bilər
“Bir səhər zəng edib dedilər ki, sahənizə daş boşaldılb, orada kənar adamlar tikinti işi aparır. Öyrəndik ki, onların əlində icra başçısının sərəncamı var. Həmin yer 18 ildir ki, ailəmizin istifadəsində idi. Prezident sahibkarlığa köməkdən, kənd təsərrüfatının inkişafının zəruriliyindən danışır, onun nümayəndəsi isə əkib-becərilən sahəni əlimizdən alıb başqasına satır”.
Bu sözləri Imişli rayonunda yaşayan Fəyyaz Həşimov deyir. Danışdıqca ortaya bir yığın sənəd tökür: “Baxın, bu Imişli Rayon Xalq Deputatları Sovetinin 19 iyun 1994-cü il tarixli qərarı, bu torpağa mülkiyyət, sahiblik və daimi istifadə hüququna dair dövlət aktı, bu torpaq sahəsinin istifadəçisi olan ”Ruzi” firmasının dövlət qeydiyyatına alınması barədə şəhadətnamə, bu müəssisənin nizamnaməsi…”.
General karxana açır…
F.Həşimov bildirir ki, firma bir ailə müəssisəsidir və ona oğlu Ilham rəhbərlik edir. Imişli rayonun Çaxırlı kəndi ərazisindəki dövlət fonduna aid 13 hektar torpaq sahəsi kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üçün onların daimi istifadəsinə verilib. Və 18 ildir ki, həmin yerdən təyinatına uyğun istifadə ediblər. “MKT” şirkətlər qrupunun Imişlidəki pambıq emalı müəssisəsi, Imişli Şəkər Zavodu ilə müqavilələri var, yetişdirdikləri pambıq və çuğundur məhsullarını onlara satırlar. Təsərrüfatda saxladıqları mal-qaranın yemi də burada istehsal olunur – ərazinin bir hissəsində yonca əkilir.
Vaxtilə dövlət orqanlarında işləyən 75 yaşlı Imişi sakini, mülkiyyətlərinə edilən qəsddən daha çox, Imişli Rayon Icra Hakimiyyəti başçısı Vilyam Hacıyevin hərəkətlərindən təəccübləndiyini bildirir: “Çox çətinliklə onun qəbuluna düşə bildim. Mənə dedi ki, bu yerin bizdən alınıb başqa şəxsə verilməsini çox hörmətli bir adam xahiş edib. Sonradan öyrəndik ki, istifadəmizdə olan torpaq sahəsində karxana açmaq, yerin təkindən qum-çınqıl çıxarmaq istəyirlər, ”hörmətli adam” da hərbi prokurorun müavinidir. Torpaq sahəsi onun bacısı oğlunun adına sənədləşdirilsə də, faktiki olaraq işlərə qardaşı rəhbərlik edir. Bizə əvvəlcədən heç bir söz deyilməyib, xəbərdarlıq edilməyib. Icra başçısı heç sərəncamlarını da üzə çıxarmırdı, məhkəməyə müraciət etdikdən sonra vəkilimiz çətinliklə ala bildi. Belə də hökumətçilik olar?!”.
Bir yerin iki “adaxlısı” var
Əraziyə baş çəkərkən orada qəribə vəziyyət yarandığını müşahidə etdik: onun bir hissəsində torpağın köhnə sahibinin işçiləri pambıq yığırdı, digər hissəsində isə yeni istifadəçilər tikinti işi aparırdı. “Ruzi”nin maldarlıq təsərrüfatına cavabdeh şəxs – Kəramət Abayevin sualı da qəribə oldu: “Sizi kim göndərib, bu araşdırmanız hansı tərəfin mənafeyinə xidmət edir?”. Öyrəndik ki, “Ruzi”də çalışanların əksəriyyəti Cəbrayıl rayonundan olan məcburi köçkünlərdir. Onların bəziləri 10 ildən artıqdıır ki, bu təsərrüfatda işlədiyini bildirdi: “Ailəvi olaraq işləyənlər də var, dolanışığımız buradan çıxır. Dövlət məcburi köçkünlərin məşğulluğunun artırılması üçün çalışır, proqramlar qəbul edir, Imişlinin icra başçısı isə bizi olan iş yerimizdən məhrum edir”.
Qarşı tərəfin – “Sadıqlı” MMC-nin icraçı diektoru Ağayev Vaqif Böyükağa oğlu müəssisə adından dayısı Kazım Kazımovun danışa biləcəyini dedi. Az sonra sonuncu özü zəng edib, torpaq sahəsi üzərində istifadə hüququnu qanuni sənədlərlə əldə etdiklərini, mübahisələndirilən ərazidə karxana açıb qum-çınqıl istehsal etmək, dəmir-beton zavodu açmaq niyyətində olduqlarını bildirdi.
Prezidentin sərəncamına “bir quş”
Torpaq Məcəlləsinə görə, torpaq sahəsi onun daimi istifadəçisindən geri alına bilər. Lakin belə qərar, buraxılmış nöqsanların müəyyən edilmiş vaxtda aradan qaldırılması barədə xəbərdarlıqdan sonra tədbirlər görülmədikdə qəbul edilir. “Ruzi”çilər belə xəbərdarlığın olmadığını bildirirlər. Bundan əlavə, adıçəkilən qanunda kənd təsərrüfatı yerlərinin xüsusi olaraq qorunduğu və onların təyinatının dəyişdirilməsinə müstəsna hallarda, həm də Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə yol verildiyi göstərilib. Məsələyə münasibət bildirən Imişli Rayon Icra Hakimiyyətinin hüquq şöbəsinin müdiri Rahim Zahidov dedi ki, “Ruzi” firmasının kənd təsərrüfatı məhsulları yetişdirdiyi torpaq sahəsində əvvəllər sənaye ehtiyatı müəyyən edilib: “Baxmayaraq ki, müxtəlif bitkilər yetişdirilib, həmin yer kənd təsərrüfatı torpağı deyil və ondan sənaye məqsədilə istifadə daha səmərəlidir. O ki qaldı torpağın əvvəlki istifadəçidən geri alınmasına, buna səbəb son iki ildə icarə haqqının ödənilməməsidir”.
Yerin təkindən faydalı qazıntıların çıxarılması üçün mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarından xüsusi razılıq (lisenziya) alınmalıdır. Lisenziya müvafiq ixtisaslı mütəxəssisləri və işçi heyəti, maşın-mexanizmləri, qazma dəzgahları olan, yatağın işlənməsi planını təqdim edən hüquqi və fiziki şəxslərə verilir. “Yerin təkindən istifadənin dövlət tənzimlənməsi barədə” Prezidentin 23 oktyabr 2003-cü il tarixli fərmanı ilə lisenziyalaşdırma obyektləri kimi maraq doğuran yer təki sahələri istifadəçilərə müsabiqə (tender) yolu ilə verilməlidir. Həm Imişli RIH-in, həm də “Sadıqlı” MMC-nin nümayəndəsi etiraf etdi ki, sözügedən ərazidə yerin təkindən faydalı qazıntıların çıxarılması üçün mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarından razılıq alınmayıb və tender keçirilməyib. Hər şeyi, icra başçısı, necə deyərlər, özü düzüb-qoşub.
“Dəfinə” və ruzi axtaranlar
Çaxırlı kəndinin yaşlı sakinlərindən olan Əmir Dəmirov deyir ki, vaxtilə bolsululuq dövründə Araz çayı daşıb ətraf əraziləri cənginə alırdı: “1958-ci ildə Bəhrəmtəpə hidroqovşağı istismara veriləndən sonra Araz indiki məcrasına salınıb. Çayın vaxtilə keçib getdiyi düzənlərdə yerin təki qum-çınqıl ehtiyatları ilə zəngindir. Bu, təbii sərvətdir və ondan səmərəli istifadə etmək olar. Neftdən əlimiz çıxdı, heç olmasa bu çay daşlarının xeyri bizə qalaydı. Buradakı karxanaların əksəriyyəti qanunsuz fəaliyyət göstərir, hərəsi yüksək çinli bir məmurundur. Bəzi adamlardan hətta pay torpağı da alınıb. Icra başçıları burada kənd təsərrüfatı məhsulu yetişdirilməsinə maraqlı olmur, çünki pambıq, çuğundur, yonca əkənlər onlara haqq vermir. Amma eşidirik ki, bir karxana yerini 100 min manata satırlar, vaxtaşırı da ”dinmə, ver”i öz yerində. Bu karxanaların nə büdcəyə, nə də yerli əhaliyə xeyri var, yiyəsiz bostan kimi ərazini çapıb-talayırlar”.
Imişlinin Çaxırlı kəndindəki mülki mübahisə Mərkəzi Aran bölgəsində kənd təsərrüfatının inkişafı, yeni iş yerlərinin açılacağı ilə bağlı hökumətin açıqladığı investisiya layihələri, bölgəyə səfər edən prezidentin yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərlərindən sahibkarlara qayğı göstərməklə bağlı göstərişləri ilə eyni vaxta düşüb. Həşimovlar ailəsi torpaqlarını itirəcəyindən, “Ruzi”də çalışan 40-dək məcburi köçkün ailəsi isə ruzisiz qalacağından narahatlıq keçirir.
Azər Əli
