“Dünya birliyi hələ də bu ədalətsizliyə dözür!”. Sizi bilmirəm, hərə dəfə bu sözləri eşidəndə məni gülmək tutur. Əcaba, biz də kimlərisə dözümdə və səbrdə qınaya bilərikmi? Buna mənəvi haqqımız varmı? Axı bizim adımız “dözümlü xalqdır”! Bəli, H.Əliyev bizi belə görmək istəyirdi, buna da nail oldu, necə deyərlər, özünə lazım olan, özünün istədiyi xalqı yaratdı. Mən bilmirəm, nə qədər vaxt keçməlidir, hansı proseslər baş verməlidir ki, biz dönüb normal millətə çevrilək? Hələlik isə bizə yalnız acımaq qalır, qoy, dünyanın bütün ədalətli insanları bizə acısın. Axı bizim bundan olduqca razı qaldığmızı iddia etmək elə də risqli bir şey deyil.
Bilirsinizmi, məni ən çox nə hiddətləndirir? Bizimkilər hər gün deyir ki, Ermənistan ölür – batır, oralarda adam qalmayıb! Amma bu ermənilər bir saat sakit durmurlar, tədbiri tədbirin ardınca keçirirlər, aeroport tikirlər, latın Amerikası ölkələrinə özlərini tanıtmaq istəyirlər! Adamın ağlından çox qəribə və əcaib fikirlər keçir. Deyirəm, bəlkə biz ölmüşük? Sadəcə ruhumuz sakit durmur, elə hey dolaşır bu torpaqlarda… Deyilənə görə, ruhlar hər şeyi görür, eşidir, amma hadisələrə və olaylara təsir edə bilmirlər. Bunun bir elmi-nəzəri analogiyası da var. Elmdə zaman boyunca səyahət məsələsi var, məsələn, siz keçmişə səyahət edə bilərsiniz. Amma bununla bağlı bir maraqlı prinsip də var – adına “Novikov prinsipi” deyirlər. Məğzi budur ki, keçmişə səyahət etmək olar, amma o vaxtkı hadisələrə təsir etmək olmaz. Anlayıram, bir az qəliz məsələdir. Amma təsəvvür edin, I.D.Novikovdan əvvəl bu prinsipi fantastlar irəli sürmüşdü. Bəli, adi yazıçı-fantastlar… Qayıdıram bir qədər əvvələ, bizim ruhlarımıza. Fərq ondadır ki, biz ölmüşlərin ruhu, deyəsən, bir qədər gələcəyə səyahət edib. Onlar ölkədə dolaşır və yeyib-içirlər, amma heç nəyə təsir edə bilmirlər. Mən bura Nekropolis – Ölülər Şəhəri də deyə bilərdim. Amma çox əvvəllər bu haqda o ki var, yazmışam.
Dedim, birdən təkrarçılıq olar. Məndən çox-çox əvvəl isə rəhmətlik Mirzə Cəlil yazıb. Burada “Ölülər”i necə xatırlamayasan? Bəli, xatırlamamaq heç mümkün deyil. Bunu həm də ona görə xatırladım ki, mənim sözlərimi qəribəçiliyə salmayasınız. Ona görə də fikrimdə qətiyəm: biz bir dəfə 1968-ci ildə öldük, sonra 1988-ci ildə təzədən dirilmək istədik, amma 1993-cü ildə birdəfəlik, bəlkə də həmişəlik öldük! Ona görə də gəlin biri-birimizə “Allah bizə rəhmət eləsin, qardaşlar!” – deyək. Bəlkə kimsə bu ölkədə özünü diri sayır. Amma nahaq. Bura böyük qəbiristanlıqdır, böyük məzarlıqdır. Qəbirlər də adi qəbiristanlıqda olduğu kimidir, biri-birinə bənzəmir, çox təmtəraqlısı var, adisi, sadəsi var… Amma mən o dünyada da bir ədalət görmədim. Kiminin ruhu bir milyonluq maşınlarda gəzir, kimininki isə aciz, sərgərdan dolaşır. Amma hamını bir şey birləşdirir – hamının əynində ağ kəfən var. Ağ rəng həm də təslimçilik əlamətidir. Mən bunda da bir simvolizm görürəm. Biz ona görə ağ kəfən geymişik ki, təslim olduğumuzu bəyan edək, bildirək. Yoxsa bizi bu qəbiristanlıqdan da qovarlar, ruhlarımız çıxıb gedər hər yerin ağ rəngdə olduğu Arktikaya və yaxud ad Antarktidaya!
Göylərə ən yaxın yer
Deyirlər ki, yəhudilər də, ərəblər də inanır ki, Yerusəlim, yəni Müqəddəs Qüds şəhəri Yer üzündə insanın Allaha ən yaxın olduğu yerdir. Mənim bu haqda elə bir fikrim yoxdur. O yerləri görməmişəm. Amma peyğəmbərlərin böyük hissəsi, ən azı üç dinin peyğbərləri məhz o torpaqlardan çıxıb. Bu da maraqlı bir yazının predmeti olmaq iqtidarında olan məsələdir. Amma məni daha çox bu bölgədə bu gün baş verən proseslər narahat edir. Kimin haqlı və yaxud kimin haqsız olduğunu deyə bilmərəm, amma mən Türkiyəni çox aciz bir statusda görürəm. R.T.Ərdoğan da ərəb şeyxləri kimi başına bir çalma qoysa, daha yaxşı olar. Ancaq danışır, bəyanat verir və fərqinə varmır ki, daha bu bəyanatlara heç kim əhəmiyyət vermir.
Onun Israillə münasibətləri bu qədər korlamasını böyük səhv hesab etmək olar. Münasibətlərin yaxşı vaxtında Israil Türkiyəni daha çox eşidirdi. Ümumiyyətlə, siyasətdə belə bir şey var. Gərək heç vaxt bütün gücünü ortaya qoymayasan, həmişə belə bir təssəvvür yaradasan ki, yox, bunun əlavə gücü də var. Məşhur gəmi məsələsində Türkiyə bütün gücünü ortaya qoydu. Israil də dedi ki, buyur! Nə oldu? Heç nə! Elə Suriya ilə də belə oldu. Suriya neçə dəfə Türkiyə ərazisini bombalayıb. Türkiyə nə edib? Heç nə… R.T.Ərdoğan isə hey danışır və danışır və getdikcə M.Abbasa daha çox oxşayır…
Bəlkə biz ölmüşük?
•
