«Hökumət güc strukturlarına, məmur maraqlarına yönəlik büdcə formalaşdırır»
“2013-cü ilin büdcəsi Azərbaycan hökumətinin ənənəvi büdcə siyasətinin davamı kimi formalaşıb”. Bu, iqtisadçı Rövşən Ağayevin fikridir. Onun sözlərinə görə, artıq 6-7 ildir ki, hökumət büdcə ilə bağlı eyni siyasəti həyata keçirir:
“Hökumət birmənalı şəkildə büdcə gəlirlərini neftdən asılı şəkildə formalaşdırır. Neftdən kənar sektor hökumət üçün sanki maraqlı deyil. 2013-cü ilin büdcəsi 75 faizə qədəri birbaşa neft gəlirlərindən formalaşacaq. Proqnozlaşdırılan 19 milyard 154 milyon manat büdcənin 14,5 milyardını faktiki olaraq neft gəlirləri təşkil edir. Büdcəyə neftin dolayı təsirləri də var. Dövlət Neft Fondu, Neft Şirkəti vasitəsilə gələn il iqtisadiyyata 10 milyard manatdan artıq investisiya gözlənilir. Bu investisiyaların çox yox, 15 faizi gəlir və əlavə dəyər vergisi şəklində büdcəyə qayıtsa, bu, 1,5 milyard neft pulunun yenidən büdcəyə qayıtması deməkdir. Bu da 16 milyard manat deməkdir. Həm də o deməkdir ki, faktiki olaraq hökumətin neftdən kənar formalaşdırdığı büdcə cəmi 3 milyard manatdır. Buradan gömrük vergilərini də çıxsaq, deməli, hökumət milli sahibkarlıq sektorundan 1,5 milyard manatdan bir qədər artıq vergi götürür. Büdcənin gəlirlər siyasətinə baxanda hökumətin fəaliyyətsizliyini açıq-aşkar görmək olur”.
R.Ağayev büdcənin xərc siyasətində də problemlərin olduğunu deyir: “2005-2007-ci illərdə – böyük neft pullarının gəldiyi vaxtlarda hökumət büdcənin daha çox sosial yönümlü olması ilə öyünürdü. Deyirdi ki, bizdə təhsil, səhiyyə və sosial müdafiəyə böyük pul ayrılır. Amma 2013-cü ilin büdcəsində bu üç böyük sahəyə bütün büdcənin cəmi 20 faizi xərclənəcək. Müqayisə üçün deyim ki, sosial yönümlü Şimali Avropa ölkələrində təkcə sosial-müdafiə xərcləri büdcənin 50 faizini təşkil edir. Inkişaf etmiş ölkələrdə bu, 35-40 faizdən aşağı deyil. Büdcə xərclərindəki artımlar da göstərir ki, sosial yönümlü büdcədən çox, güc strukturlarına yönəlik büdcə formalaşdırır. Bu il təhsil xərcləri cəmi 1,5 faiz, səhiyyə xərcləri isə 0,5 faiz artacaq. Amma polisin xərclərindəki artım 35 faiz olacaq. Daxili Işlər Nazirliyinə ayrılan xərclər 32, Daxili Qoşunların saxlanılmasına ayrılan xərclər isə 37 faiz artacaq. Məhkəmə və hüquq-mühafizə orqanlarına ayrılan xərclərin hamısı birlikdə səhiyyə xərclərinə bərabərdir. Hökumətin büdcə siyasəti onun prioritetlərinin nələr olduğunu göstərir. Təsəvvür edin ki, bu ölkədə ki, hüquq-mühafizə və məhkəmə hakimiyyətinə ayrılan xərclərlə səhiyyə xərcləri arasında bərabərlik qoyulur. Bu, hökumətin sağlamlığa münasibətidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bizdə sağlamlıqla bağlı problemlər həddən artıq böyükdür. Insanlar yerli səhiyyənin keyfiyyətini qəbul etmir və kütləvi şəkildə xarici səhiyyədən asılıdırlar. Belə ölkədə səhiyyə büdcəsinin 0.5 faiz artırılması hökumətin səhiyyəyə münasibətinin göstəricisdir”.
Gültəkin
