Məhəmməd Talıblı: «Bu hal bankların kredit məhdudlaşdımasına və daşınmaz əmlakın daha da dəyər itirməsinə gətirib çıxara bilər»
Bakıda yeni evlər bazarında noyabr ayında dollar ekvivalentində qiymətlər oktyabr ayı ilə müqayisədə 4,96 faiz artıb.
Bunu Trend-ə “MBA Group” konsaltinq şirkətinin baş direktoru, daşınmaz əmlak sahəsində ekspert Nüsrət İbrahimov deyib.
O qeyd edib ki, ilin əvvəlindən isə qiymətlər 14,77 faiz azalıb.
N.İbrahimov həmçinin vurğulayıb ki, torpaq və kirayə bazarında qiymətlər artıb:
“Bir ay ərzində torpaq satış qiyməti dollar ekvivalentində 1,8 faiz artıb, ilin əvvəlindən isə 28,85 faiz azalıb. Ev kirayəsində isə bir ay ərzində qiymətlərdə 0,68 artım olub, ilin əvvəlindən isə 26,04 faiz azalıb”.
Onun sözlərinə görə, bazarın digər seqmentlərində bir ay ərzində azalma müşahidə olunub:
“İkinci evlər bazarında noyabr ayında 1,75 faiz, il ərzində 29,06 faiz, kommersiya obyektləri bazarında noyabr ayında 1,38 faiz, il ərzində 22,29 faiz, kommersiya obyektlərinin icarəsi sahəsində isə noyabr ayında 4,32 faiz, il ərzində 33,12 faiz azalma müşahidə olunub”.
Ümumilikdə, noyabr ayında daşınmaz əmlak qiymətlərində 0,67 faiz azalma olub. İlin əvvəlindən isə qiymətlərdə 25,41 faiz azalma qeydə alınıb.
Kohnə mənzillərin qiymətinin ilin əvvəlindən 29 faiz ucuzlaşması banklara nə vəd edir? Çünki məhz köhnə mənzillərin kupçası olduğu üçün onlar banklara girov şəkilində qoyulur Ona görə evlərin qiymətinin ucuzlaşması banklara yaxşı heç nə vəd etmir Qiymətlərin ucuzlaşması banklara nə vəd edir?
İqtisadçı Məhəmməd Talıblı bildirdi ki, bazarda mənzil təklifi tələbi üstələyib. Çünki insanlar bazara daha çox mənzil təklif edirlər ki, bu da onların qiymətinin uzuclaşması üçün əsas yaradır: «Bunun səbəbi insanların gəlir səviyyəsinin aşağı düşməsi və yeni mənzil almaq tələbinin azalması ilə bağlıdır. İnsanlar öz mənzillərini bazara çıxarmaqla nisbətən kiçik ölçülü mənzillərə sahib olmaq məqsədilə azalmış gəlirlərini necəsə aradan qaldırmaq yolunu alternativ kimi seçirlər. Onlar öz mənzillərini bazara çıxarmaqla özlərinin maliyyə gəriginliklərini nisbətən azalmasına çalışırlar. Bu isə həm də o deməkdir ki, insanlar vəsaitlərini daşınmaz əmlakınada saxlamaqda daha maraqlı deyillər. Halbuki, ötən illərdə əsas biznes sferası kimi çoxlu sayda insanlar əllərində sərbəst vəsaitləri daşınmaz əmlaka yatırmaqla və ciddi risk etmədən böyük gəlirlərə malik olurdular. İndi artıq devalvasiyanı demokl qılıncı kimi hamının başından asılı olduğunu hiss edən bazar iştirakçıları bazarda oynamırlar. Hətta asan gəlir mənbəyi kimi məşğul olduqları mənzil bazarına da investisiya etmirlər». M.Talıblı bildirdi ki, investisiya nəzəriyyəsinə görə, investisiya daşınmaz əmlak bazardan əsasən 2 halda qaçır. Biri, bu bazar sığınacaq yeri olaraq “oturaq öküz metoduna” görə, bir müddətdən sonra gəlir formalaşdırır. İkincisi, istehsal və digər biznes növləri üzrə fəaliyyət məhdudlaşanda investisiya daşınmaz əmlaka transformasiya olunur: «Artıq ikinci hal həmin ölkədə normal investisiya mühitinin qiymətləndirilməsi üçün əsas indikatora çevrilir. Bu vəziyyət bankların vəziyyətinin nə qədər həssas olması təəsuratın da yaradır. Çünki, banklar girov təminatında qiymətləndirmə zamanı daha mühafizəkar olacaqlar. Onlar əvvəlkidək daşınmaz əmlakı qiymətləndirən zaman çoxlu saylı təhlükələri nəzərə alaraq bunu daha çox könülsüz edəcəklər. Zəmanət fondlarının sərhədlərini daha möhkəmləndirib, təminat şərtlərini daha da sərtləşdirəcəklər. Bu sürətlə təklif üstünlüyü bazarda mənzillərin dəyərsizləşməsi ehtimalını bir az da artırır. Banklar isə riskli zəmanətdənsə, resursları xərcləməməyi daha üstün tutacaqlar. Bu isə bankların kredit məhdudlaşdımasına və daşınmaz əmlakın daha da dəyər itirməsinə gətirib çıxara bilər».
Xəyal
