Cəmil Həsənlidən “Rəsulzadə kimdir?” sualına cavab
«Mənəvi baxımdan bu ölkənin sahibi Məhəmməd Əmin Rəsulzadədir»
Azad Debatlar Mərkəzi dünən növbəti tədbirini keçirdi. Budəfəki tədbirin mövzusu belə idi: “M.Ə.Rəsulzadə bərabərlik və çağdaşlıq ideoloqu kimi”. Mərkəzin qonağı isə tarixçi alim, Milli Şuranın sədri Cəmil Həsənli oldu. Tədbiri AXCP Gənclər Komitəsinin üzvü Tural Ağayev açaraq, müzakirə olunacaq mövzu barədə məlumat verdi.
Bundan sonra Cəmil Həsənli Rəsulzadənin keçdiyi ömür yolu, onun Azərbaycan tarixindəki yeri barədə geniş mühazirə ilə çıxış etdi. Tarixçi alim ilk növbədə Rəsulzadəni yetişdirən mühit haqda məlumat verdi: “Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, o dövrün prizmasından yanaşılanda daha parlaq görünür. Əvvəlcə Həsən bəy Zərdabi cəmiyyətin maarifləndirilməsi istiqamətində mühüm işlər gördü. Bunun nəticəsi kimi, ”Əkinçi” qəzeti meydana gəldi. Həmin dövrün ziyalıları millətçilik ideyasını irəli sürməklə, məzhəbçilik üzərində qələbə qazandılar. Bu dövr üçün mətbuatın yaranması önəmli hadisə oldu. Bu mətbuat səhifələrində Rəsulzadənin imzaları görünməyə başladı. Bir jurnalist kimi, Rəsulzadənin bacarığı onda idi ki, o, qələmin müqəddəs vəzifəsinin millətdən keçdiyini yazıları ilə sübut edirdi. Rəsulzadə hansı sahədə fəaliyyət göstərirdisə, həmin sahədə nümunə yarada bilirdi. Rəsulzadə yazılarında zəmanənin tələbini duya bilirdi. Cəmiyyətdə bir ideya axtarışı prosesi gedirdi. Bu prosesin mərkəzində duranlardan biri də Rəsulzadə idi”.
Cəmil Həsənli daha sonra Rəsulzadənin siyasi lider kimi fəaliyyətindən, “Gənc Türklər”in hakimiyyətə gəlişindən, həmin dövrün inqilablarından bəhs etdi: “Rəsulzadə ilk dəfə olaraq, Avropa düşüncə tərzinin ölkəyə gətirilməsi, onun ideya əsaslarının hazırlanması mexanizmini ortaya qoydu. Bu, nədən ibarət idi? ”Avropalılar ölürlər dirilmək üçün, biz isə dirilirik ölmək üçün” – bu ifadə ondan ötrü idi ki, avropalılar qan verdilər, can verdilər, nəhayət, özləri üçün demokratik bir cəmiyyət, respublika üsul-idarəsi yaratdılar. Yəni, öldülər və dirildilər. Biz isə fani dünya üçün yaşayırıq. Doğuluruq, doğulduğumuz gündən axirət günü üçün yaşayırıq. Nə qədər ki, bu dünyada yaşayırsan, öz azadlığını, demokrariyanı bərqərar etmək üçün çalışmalısan. Rəsulzadə faktoru onu göstərdi ki, böyük əməl sahibi olmayan elm adamından böyük ideyalar gözləmək mənasızdır. Rəsulzadənin isə sözü ilə əməli bütün fəaliyyəti dövründə üst-üstə düşdü. Rəsulzadə eyni zamanda “ərazi muxtariyyəti” ideyasının müəllifi idi. Bu ideyada məqsəd o idi ki, insanlar yaşadıqları əraziləri öz vətənləri bilsinlər. Bu, eyni zamanda, dağınıq bir ərazinin, dağınıq bir toplumun vətən halına gətirilməsi idi”.
Cəmil Həsənli eyni zamanda, 23 aylıq Cumhuriyyət hökumətinin fəaliyyətindən, Rəsulzadənin mühacirət həyatından, onun həbs olunduğu dövrdən, Bakının azad edilməsindən, Qafqaz Islam Ordusunun fədakarlığından danışaraq, maraqlı faktları gənclərin diqqətinə çatdırdı: “Siz gənclərin Rəsulzadədən öyrənəcəyiniz çox şeylər var. Onun keçdiyi həyat yolu örnəkdir. Jurnalist kimi, qələmin müqəddəs vəzifəsini xalqa xidmətdə görmək, ideoloq kimi, hədəfləri müəyyənləşdirmək, fraksiya rəhbəri, kimi parlamentarizmi millətin xidmətinə vermək nümunələri yaratdı.
Vaxt gəlib çatıb ki, bu böyük liderin ölkəmizdə heykəli qoyulsun. Bir halda ki, 3 rəngli bayrağın kölgəsinə sığınmışıq, o zaman Rəsulzadənin böyüklüyünü də qəbul etməliyik. Bilin ki, mənəvi baxımdan bu ölkənin sahibi Məhəmməd Əmin Rəsulzadədir”.
Cəmil Həsənli gənclərin suallarını da cavablandırdı.
Tədbirin sonunda Yadigar Türkel və Xaliq Bahadırın yenidən tərtib etdiyi Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin “Əsrimizin Siyavuşu” əsəri gənclərə hədiyyə edildi.
Bəyim Həsənli
