Məhkəmədə «NIDA»çı Rəşadət Axundovdan maraqlı açıqlamalar
«Başa düşdük ki, Azərbaycanda maskalanmış avtoritarizm diktaturaya doğru irəliləməkdədir, bundan sonra…»
Bu ilin əvvəlindən gənclərə qarşı başlanmış repressiyaların qurbanı olmuş “NIDA” Vətəndaş Hərəkatının 8 üzvü – Rəşad Həsənov, Rəşadət Axundov, Zaur Qurbanlı, Üzeyir Məmmədli, Ilkin Rüstəmzadə, Şahin Novruzlu, Bəxtiyar Quliyev və Məmməd Əzizovun işi üzrə dünənki məhkəmə iclası Rəşadətin parlaq çıxışı ilə yadda qaldı.
Amma bundan əvvəl Ilkin hakim Cavid Hüseynova müraciət edərək, səhhətində ciddi problemlər olduğunu, müayinəsi üçün lazımi aparatların Pentensionar Xidmətin tabeliyindəki müalicə müəssisələrində olmadığını bildirdi. Bu səbəbdən özəl və ya dövlət xəstəxanalarında müayinə üçün hakimdən icazə istədi. Hakim bildirdi ki, özü, vəkili və ya yaxınlarından kimsə məhkəməyə bu haqda yazılı müraciət etsə, buna cavab verərlər.
Siyahı üzrə Rəşadət Axundov ifadə verməli idi. Lakin o da digər yoldaşları kimi, hazırkı mərhələdə ifadə verməkdən imtina etdi: “Bu iş tamamilə şər-böhtandır. 18 cildlik işdə şəxsən mənə qarşı heç qondarma da olsa, bircə sənəd-sübut yoxdur. Belə bir vəziyyətdə təqsirsizliyimizi sübut etmək bizim borcumuz deyil, ittiham tərəfi buyursun, sübut eləsin ki, bizim cinayətimiz nədən ibarətdir. Ittiham tərəfi o qədər saxtakarlığa öyrəşib ki… Belə anlaşılmasın ki, biz ifadə verməməklə nəyisə gizlədirik. Ona görə də bütün suallara cavab verəcəm”.
Ənənəvi qaydada, şəxs ifadə vermədiyindən onun istintaqdakı ifadələri elan olundu. 30 mart 2013-cü il tarixli dindirmədə Rəşadət özünü qətiyyən təqsirli bilmədiyini, ittihamla razılaşmadığını bildirərək, bu səbəbdən ifadə verməkdən imtina edib. 12 sentyabr tarixli dindirmədə də yenə ittihamı tamamilə rədd etdiyini vurğulayır: “NIDA yarandığı gündən manifestində dinc, demokratik mübarizə yolunu seçib. Molotov kokteyli barədə nə kiməsə göstəriş verilib, nə də bu haqda söhbətlər aparılıb. Ittihamları və həbsimi siyasi sifariş hesab edirəm. Hakimiyyətin ”NIDA”ya qarşı repressiyası kimi qiymətləndirirəm”.
Prokurorun suallarını cavablandırarkən Rəşadət Axundov aşağıdakıları söyləyib: “NIDA”nı yaradanda elə bir qurum nəzərdə tutmuşduq ki, demokratikləşmə məsələsində ictimai rəyə təsir edə, proseslərin dinc, demokratik məcrada getməsinə yön verə bilsin. 2005-2006-cı illərdə siyasi partiyalardan kənarda gənclərdən ibarət qruplar formalaşırdı. Bu kəsim əsasən xaricdə təhsil almış, müasir baxışlı gənclər idi. Onlarda elə bir fikir yaranmışdı ki, yeni prezident gəlib, islahatlar gedəcək. Amma gözləntilər özünü doğrultmadı. 2008-ci il dönüş nöqtəsi oldu. Xüsusən iki hadisə xəyal qırıqlığı yaratdı. Birincisi, 2008-ci ildə keçirilən referendum və bu yolla eyni adamın ardıcıl iki dəfədən artıq prezidentliyinə olan qadağanın aradan götürülməsi, prezidentin səlahiyyətlərinin artırılması idi; ikincisi də Emin Milli və Adnan Hacızadənin həbsi oldu. Artıq başa düşürdük ki, Azərbaycanda maskalanmış avtoritarizm diktaturaya doğru irəliləməkdədir. Ona görə də elə vətəndaş cəmiyyəti qurumu yaratmaq istəyirdik ki, zorakılığa doğru yön almış hakimiyyəti çəkindirə bilsin. Çünki yaxşı başa düşürdük ki, 20-30 il mövcud olan ailə diktaturaları partlayışlara yol açır. Elə ona görə də elə bir qurum ortaya qoymaq istəyirdik ki, hakimiyyət onunla hesablaşsın, Misir, Suriya hadisələri Azərbaycanda təkrarlanmasın”.
NIDA-nın yaranması, təşkilatın Idarə Heyətində təmsilçiliyi barədə danışan Rəşadət bildirdi ki, ilk həbs olunan gənclərdən Şahin Novruzlunu ümumiyyətlə, tanımayıb: “MTN Şahin, Məmməd və Bəxtiyarı tutandan sonra onları televizora çıxarmışdı. Şahini birinci dəfə televizorda gördüm. Canlı şəkildə isə Kürdəxanıda, vəkil otağında gördüm. Həmin vaxt atası da orda idi. Istintaq məni dəstənin rəhbərlərindən biri kimi qələmə verir, o görüşdə Şahin gəlib yanımdan düz keçdi. Atası ona dedi ki, Şahin, Rəşadət budur. Məmməd və Bəxtiyara gəlincə, onlar əsgər ölümlərilə bağlı birinci 12 yanvar aksiyasından əvvəl vərəqələr payladıqlarına görə tutub 9-cu bölməyə aparmışdılar. Orada onlara işgəncə vermişdilər, qeyri-əxlaqi hərəkətlər etmişdilər. Oktyabrda Moskvada azərbaycanlı Orxan Zeynalova işgəncə verəndə Azərbaycan hökumətinin nökər-naibləri çığır-bağır salırdılar ki, təqsirsizlik prezumpsiyası var, adama işgəncə vermək olmaz-filan. Bəs niyə demirdilər ki, özləri 7-8 ay əvvəl Bakının mərkəzində 3 gəncə qarşı linc kampaniyası təşkil etmişdilər, onları terrorçu, narkoman elan etmişdilər…”
10 martda keçirilən “Əsgər ölümlərinə son!” aksiyasına gəlincə, Rəşadət dedi ki, fevralın 28-də, gecə saatlarında sosial şəbəkələrdə daha bir əsgər ölümü barədə xəbər yayılıb. Ertəsi gün, martın 1-də Rəşad Həsənov həmin əsgərin ailəsinə baş çəkmək üçün Göyçaya gedib: “Həmin gün mən işdə idim. Rəşad zəng edib, təəssüratlarını bölüşdü. Sonra Üzeyir və Idarə Heyətinin digər üzvlərilə zəngləşdik. Qərara gəldik ki, əsgər ölümləri ilə əlaqədar aksiya keçirək. Digər təşkilatların, o cümlədən AXCP və Müsavatın Gənclər Təşkilatları ilə məsləhətləşmələrdən sonra Bakı şəhər Icra Hakimiyyətinə müraciət hazırlanıb, mitinq üçün ya metronun ”Qara Qarayev” stansiyası yaxınlığındakı meydanı, ya da “Məhsul” stadionunu istədik. Bizə ayın 10-a qədər heç bir cavab verilmədi. Amma ayın 8-i və ya 9-da Tural Abbaslı və Ziya Bayramovu martın 10-da Fəvvarələr Meydanında keçiriləcək aksiyaya görə Bakı Şəhər Baş Polis Idarəsinə çağırdılar. Halbuki, biz Fəvvarələr Meydanında keçiriləcək aksiyanın təşkilatçısı deyildik və o aksiyaya görə də müraciət etməmişdik. O aksiyanın təşkilatçısı xalq idi. Çünki insanlar əsgər ölümlərindən hiddətlənmişdilər”.
Iş materiallarında adı tez-tez çəkilən və guya, iğtişaş planının orada hazırlandığı iddia olunan “Venesiya” kafesinə gəlincə, R.Axundov bildirdi ki, Nidanın konkret ofisi olmadığından onlar müxtəlif kafe-çayxanalarda görüşüblər: “Çox yerdə görüşürdük; Kərəmin yeri, Şirzadın yeri, Gənclikdə pensionerlərin oturduğu yer, ”Xaqani” Ticarət Mərkəzinin üçüncü mərtəbəsindəki kafe… Konkret “Venesiya”ya gəlincə, həmin kafe Konstitusiya Məhkəməsi binasının altında yerləşir. Müstəntiq orada elə bir tərkibdə görüş keçirib, iğtişaş planı hazırlandığını yazıb ki, indiyədək nəinki “Venesiya”da, ümumiyyətlə, heç bir kafedə o tərkibdə görüş olmayıb. Bu tərkibdə haradasa görüşün olduğuna dair bircə video, şəkil ortaya qoysunlar, deyəcəm ki, cinayətkaram. Müstəntiqlər ağzına gələni yazıb”.
Rəşadət Axundov onu da bildirdi ki, “NIDA” olaraq, insanları ağrıdan bu problemi hakimiyyətin diqqətinə çatdırmaq istəyirdilər: “Üzü çürüyən, bu səbəbdən vəfat edən əsgər var idi – Eldar Novruzov. Hətta onun qardaşı Sirac sonradan ”NIDA”ya üzv oldu. Məqsədimiz sosial problemlərin həllində insanlara dayaq olmaq, bu problemlərlə əlaqədar onların sözünü hökumətə çatdırmaq idi. Bu gün həbsdə olmasaydıq, özünü yandırmış Qarabağ qazisi Zaur Həsənovun, tələbələrin dərdlərilə məşğul olacaqdıq. “NIDA” müstəqil gənclərin mübarizə brendinə, vətəndaş narahatlıqlarının səsinə çevrilmişdi”.
Rəşadət necə həbs olunmasından da danışdı: “Martın 7-də Məmməd, Şahin və Bəxtiyarın həbsindən sonra 9-da bu hadisələrlə əlaqədar mətbuat konfransı keçirdik. Həmin gün axşam evimizə kimsə zəng vurub özünü Nərimanov rayon Cinayət Axtarış şöbəsinin müstəntiqi kimi təqdim edərək deyib ki, Rəşadət ”Gənclik” tərəfdə kimisə maşınla vurub qaçıb. Halbuki, mənim heç sürücülük vəsiqəm yoxdur, maşını heç yerindən tərpədə bilmirəm. Idarəyə getmədim, amma 10-da vəkilim Namiq Hacıyevlə müqavilə bağladım ki, birdən lazım olsa, dindirmədə iştirak etsin. Amma o məsələdən səs çıxmadı. Martın 30-da evdən çıxıb, taksiyə minmək istəyəndə 4 nəfər qolumdan tutdu, telefonumu aldılar, maşına əyləşdirdilər. Şənbə günü idi, Azərbaycan hakimiyyətinin həbs praktikasını bildiyimdən anladım ki, bunlar məni həbs edirlər. Kim olduqlarını demədilər, hiss etdim ki, MTN əməkdaşlarıdır. Məni faktiki evin qabağından oğurlamışdılar. Məni aparanda hakimiyyətin əsas işgəncə barakı olan “Bandotdel”in yanından keçdik, ora çatanda elə bildim ki, ora aparırlar. Gördüm ki, yox, “təhlükə sovuşdu”. Ağır Cinayətlərə dair Işlər üzrə Istintaq Idarəsinə gətirdilər. Ora bir “paykavoy” vəkil gəldi. Dedim ki, sən lazım deyilsən, öz vəkilim var. Müstəntiq zəng elədi, Namiq müəllim gəldi”.
Sonda Rəşadət Rəşad Həsənovun sualını cavablandırdı. Bildirdi ki, Rəşad səviyyəsinə, bacarığına görə Azərbaycanda üç-dörd gəncdən biridir: “O, qaragüruhun yox, məhz dinc, demokratik mübarizənin tərəfdarı idi. Rəşad bu mübarizənin taktikasını başa düşən, aydın hədəfləri olan adamdır. Martın 14-də Rəşad həbs olunandan sonra vicdan əzabı çəkirdim, çünki onun ”NIDA”ya gəlməsində mənim rolum olmuşdu. Amma sağ olsun Azərbaycan hakimiyyəti, 16 gündən sonra məni də tutmaqla bu iztirabıma son qoydu. Ümumiyyətlə, “NIDA” dinc mübarizənin tərəfdarı olub və bu mübarizəni də qələbəyə qədər davam etdirəcəyik”.
Məhkəmə prosesi bu gün davam edəcək.
Aytən Məmmədova
