Məhəmməd Talıblı: «Milli valyutaya süni nəfəs aparatı qoşulub»
Manatın dollara nisbətən bahalaşması son 2 gündə də davam edib. ABŞ valyutası Azərbaycanda son 14 ildə ən aşağı həddə düşüb. Dolların manata olan rəsmi məzənnəsi iyulun 24-də aşağı düşərək 1 dollar üçün 78,43 qəpik təşkil edib. Manatın bahalaşması, dolların qiymətinin hər gün aşağı düşməsini necə qiymətləndirmək olar?
Iqtisadçı ekspert Məhəmməd Talıblı hesab edir ki, milli valyutanın bahalı olması iqtisadi inkişafın yüksək olmasından irəli gəlmir: “Manatın qorunub saxlanmasında ciddi amillər rol oynayır. Ölkədə istehsal səviyyəsinin inkişafı, xarici ticarət dövriyyəsi və digər amillər milli valyutanın möhkəmlənməsinə, dəyər qazanmasına xidmət edir. Sadə vətəndaş üçün dollara nisbətdə manat daha cəlbedici görünür. Sadə vətəndaş üçün dəyərləndirmə ondan ibarətdir ki, manat bahalıdır. Ancaq manatın hansı amillər hesabına baha olması vətəndaşı maraqlandırmır. Əslində Mərkəzi Bank manatı çox çətinliklə qoruyub saxlayır və bu, uğurlu iqtisadi siyasətlə bağlı deyil. Yəni manat dinamik iqtisadi göstəricilərə görə baha deyil. Ölkə iqtisadiyyatı digər ölkə iqtisadiyyatları ilə müqayisədə geri qalır. Mərkəzi Bank milli valyutanı qoruyub saxlamaq üçün 1-1.2 milyard əlavə pulu dövriyyəyə buraxır. Bu isə milli valyutaya süni nəfəs aparatının qoşulması deməkdir.
Dolların qiymətinə gəlincə, deyə bilərəm ki, bu səviyyədə qiymət düşmələri böyük hədd kimi qəbul edilmir. Məsələn, 2010-cu ildə avro dollara nisbətdə 14 faiz dəyər qazanmışdı. Bu kimi hallar xarici ticarət dövriyyəsinin artmasından və azalmasından, birjalarda qiymət dəyişmələrindən, daxili istehsal tempindən asılı olur. Makroiqtisadi göstəricilərin sürətlə dəyişməsi fonunda valyutanın dəyər qazanması və itirməsi müşahidə olunur. Valyutaların dəyər qazanması və dəyər itirməsi ciddi kataklizm kimi qəbul olunmamalıdır. Qorxulu odur ki, valyutanın hədsiz möhkəmləndirilməsi və hədsiz dəyər itirməsi tendensiyası hökm sürsün”.
Ilham Hüseyn
