Nəsiman Yaqublu: «AXC-nin həm Yerevan, həm də Bakı uğrunda mübarizə aparması üçün kifayət qədər güclü ordusu yox idi»
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Tarix Institutu Haaqa Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə təqdim olunması məqsədilə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi soyqırımlarla bağlı apardığı araşdırmalar nəticəsində əldə etdiyi sənədlərin ilk 4 cildini Respublika Prokurorluğuna təqdim edib.
Bu barədə məlumat verən sözügedən institutun direktoru Yaqub Mahmudovun sözlərinə görə, yeni aparılan araşdırmalar başa çatdıqca, onların da nəticələri Respublika Prokurorluğuna təhvil veriləcək.
Y.Mahmudov əlavə edib ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qəbul etdiyi səhv qərarın nəticəsində xalqımız öz torpağından məhrum edilib, onlara qarşı öz torpaqlarında soyqırım həyata keçirilib: “Biz indi o faktları ortaya qoyuruq. Bununla da bu iş tamamlanmış olacaq. Güman edirəm ki, bu sənədləri başa çatdırdıqdan sonra Respublika Prokurorluğu bizimlə əməkdaşlığı daha da sıxlaşdırıb sənədlərin hamısının Beynəlxalq Məhkəməyə verilməsinə nail olacaq”.
Tarixçi Nəsiman Yaqublunun fikrincə, tarixi faktların bu cür təqdim olunması yanlışdır. O dönəmdə Xalq Cümhuriyyətinin əsas mübarizəsinin Bakı uğrunda getdiyini deyən N.Yaqublu vurğuladı ki, AXC-nin həm Yerevan, həm də Bakı uğrunda mübarizə aparması üçün kifayət qədər güclü ordusu yox idi: “Həmin dövrün başçıları tarixi reallıqdan çıxış edərək qərara almışdılar ki, Bakı uğrunda mübarizə aparmaq lazımdır. Bakının azad olunması üçün Qafqaz Islam Ordusu dəvət olundu. Ermənilərin isə həmin dönəmdə Yerevanda çoxlu silahlı qüvvələri var idi. Bakıda da ermənilərin silahlı birləşmələri mövcud idi. Həmin dövrdə isə AXC-nin gücü yox idi ki, həm Bakını ələ keçirə bilsin, həm də öz torpağımız kimi Yerevanı da qoruya bilək. Amma Yerevanın verilməsində bir neçə şərtlər də irəli sürülmüşdü. O dövrdə ermənilərin paytaxt elan etmək üçün şəhəri yox idi. Gümrü artıq türklərin nəzarətində idi. Bu şərtlərdən biri Yerevanın Ermənistan dövlətinin paytaxtı elan edilməsi üçün razılığın verilməsi müqabilində ermənilərin soyqırım addımlarına son qoyması təklif olunurdu. Bundan başqa, Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları da dayandırılmalı idi. Heç bir torpağı AXC ermənilərə verməyib. AXC əksinə torpaqları alaraq 114 kv. km torpağı Azərbaycan ərazisi edib”.
Soyqırımın baş verməsində də AXC-nin heç bir siyasi səhvinin olmadığını deyən N.Yaqublu vurğuladı ki, həmin dövrdə baş verənlərlə bağlı istintaq komissiyası yaradılıb və şahid ifadələri toplanılıb: “Bir var istək, bir də var reallıq. Biz hazırda Qarabağı qaytarmaq istəyirik, amma hələ ki, bunu bacarmırıq. Indi Yaqub Mahmudova da demək lazımdır ki, torpaqları azad etmək belə asandırsa, Qarabağı alsın. Hazırda Qarabağ ermənilərdədir, amma bir kəndi də qaytara bilməmişik. Unutmaq lazım deyil, Yerevanın ermənilərə verilməsində beynəlxalq səbəblər var”.
Hikmət
