Əslində bizdə bu ikisini eyniləşdirirlər – tərbiyəni və əxlaqı. Ona görə də kiməsə yazının başlığı absurd görünə bilər. Hətta bəndənizi Azərbaycan dilini yaxşı bilməməkdə günahlandıranlar da tapıla bilər. Ələlxüsus da Ilham Əliyevin srağagün Elmlər Akademiyasında çıxış edib “Ana dili toxunulmaz sərvətimizdir, onu qorumalıyıq” sözlərindən sonra bu, yaltaq filoloqlar, dilvuran dilçilər üçün əla fürsət olardı.
Amma ağlı başında olan hər kəs elə yazının adındanca söhbətin nədən getdiyini anlayır. Ağlı başında olan hər kəs bilir ki, tərbiyə – şəxsi anlayışdır, əxlaq – ictimai. Tərbiyə – millidir. Əxlaq – bəşəri.
Tərbiyə – məsələn, marşrut avtobusunda qalxıb əli uşaqlı bir qadına yer verməkdir. Əxlaq – məsələn, seçkiyə gedib korrupsioner, oğru olduğunu bildiyin birinə səs verməməkdir.
Tərbiyə – oturduğun kafedə, çayxanada böyürə-böyürə, anqıra-anqıra danışmamaqdır. Əxlaq haqsızlığa, yalana, zülmə qarşı səsini yüksəltməkdir, var gücünlə hayqırmaqdır.
Tərbiyə – siqareti çəkib, kötüyünü küçəyə atmamaqdır. Əxlaq – saxta bülletenləri seçki qutusuna atmamaqdır.
Fikir vermisiniz, ya yox, hakimiyyət ziyalıları tez-tez gənclərin tərbiyəsinin korlanmasından gileylənirlər. Böyüyə-kiçiyə hörmətin qalmamasından şikayətlənirlər. Onların açıq-saçıq geyinməsini az qala cinayət kimi qələmə verirlər. Çünki onlar üçün önəmli olan tərbiyədir. Əxlaqın isə heç bir mənası yoxdur.
Onlar hesab edirlər ki, əsas məsələ açıq-saçıq geyinməməkdir, xalqa isə açıq-saçıq yalanları danışmaqda heç bir qəbahət yoxdur.
Onlar hesab edirlər ki, arxasını başqasına çevirib oturmaq olmaz, çünki bu, tərbiyəsizlikdir, amma gedib saxta parlamentdə oturmaq olar.
Onlar hesab edirlər ki, qadının yaşını soruşmaq olmaz, amma qadın “Azadlıq! Istefa!” deyib qışqırırsa, onu “bar qadını”, “fahişə” deyib ləkələmək olar.
Onlar hesab edirlər ki, qadının şalvar geyinməsi tərbiyəsizlikdir, amma kişilərin şalvarının altına kamera yerləşdirəndə də susurlar.
Onlar hesab edirlər ki, oğulun atanın yanında siqaret çəkməsi günahdır, amma oğulun hakimiyyəti atadan miras kimi almasında pis heç nə yoxdur.
Onlar hesab edirlər ki, unitaza işini görəndən sonra sifonu çəkməklə hər şey bitir. Ancaq fikirləşmirlər ki, bunun ardı da var: gərək prezidentdən Şəhidlər Xiyabanında unitaz da istəməyəsən.
Mən bu söhbəti istədiyiniz qədər uzada bilərəm. Amma ehtiyac yoxdur. Fikrimcə, nə demək istədiyim hər kəsə aydındır. “Tərbiyəsiz əxlaqsızlar” dedikdə kimləri nəzərdə tutduğumu da aydın izah etdim, məncə. Bəli, biz məişət məsələlərində, şəxsi həyatda çox tərbiyəli olub, amma ictimai müstəvidə, millətin və dövlətin taleyi ilə bağlı məsələlərdə elə bir o qədər əxlaqsız olan böyük bir orduyla qarşı-qarşıyayıq. Onlar bizdən tərbiyəsiz obrazı yaradıb öz əxlaqsızlıqlarını gizlətmək istəyirlər.
Belələrinə əhəmiyyət verməmək lazımdır. Qoy onlar öz kiçik, lokal məzmunlu tərbiyələrindən istədikləri qədər zövq alsınlar. Bizsə sahib olduğumuz əxlaqla sonadək davam edək.
Məsələn, onlar istədikləri qədər suyun kiçiyin, yolun böyüyün olduğuna inansınlar.
Bizsə elə edək ki, bu ölkədə su da, yol da həmişə doğruların, dürüstlərin, adillərin, vicdanlıların olsun.
Zarafatcıl kral
Yuxarıda Ilham Əliyevin Elmlər Akademiyasında dilin qorunması barədə çıxışını xatırlatdım. Bir daha xatırlatmaqda fayda var. Kral həzrətləri deyib: “Ana dili toxunulmaz sərvətimizdir, onu qorumalıyıq”.
Bizim möhtərəmdə bu qədər güclü yumor hissi olduğu ağlımın ucundan da keçməzdi. Doğrudan da, çox gülməlidir: Artur Rəsizadəni “toxunulmaz sərvət” elan edib qoruyan bir zehniyyət ana dilinin toxunulmaz sərvət olduğunu deyib, onu qorumaq gərəkdiyindən necə danışa bilər?
