Azərbaycanda valyuta bazarı 3 dəfə kiçilib
Nemət Əliyev: «Mərkəzi Bankın siyasəti ticarət və xidmət sahəsində çalışanlar üçün ciddi təsir edir»
Bu ilin 1-ci rübündə Azərbaycanıb valyuta bazarında ABŞ dolları ilə valyuta əməliyyatlarının həcmi ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,8 dəfə, avro ilə əməliyyatların həcmi isə 2,7 dəfə azalıb. Mərkəzi Bankın Pul siyasəti icmalına istinadən, valyuta əməliyyatların 82%-i ABŞ dollarında, 18%-i digər valyutalarda aparılıb. Bazarın kiçilməsi nağd xarici valyuta bazarında da müşahidə edilib.
Belə ki, 3 ay ərzində bankların satdığı dollar 55 dəfə azalaraq 79 milyon dollara, avro əməliyyatları isə 3,5 dəfə azalaraq 69 milyon avroya düşüb. Nağd xarici valyutaya tələbin azalması ilə bankların gətirdiyi dollar da 6,2 dəfə azalıb.
Dollara tələbat azalıb
Hesabat dövründə xarici valyutaya tələbin azalmasın əsasən mal və xidmət idxalının azalması ilə bağlı olub. Bundan başqa dollarlaşmanın zəifləməsi də valyutaya tələbin azalmasında rol oynayıb.
Valyuta təklifinin aşağı düşməsi əsasən Dövlət Neft Fondu (ARDNF) tərəfindən valyuta satışlarının azalması ilə əlaqədar olub. Belə ki, ARDNF-in xarici valyuta satışları ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 41% azalıb. Digər mənbələrdən də (xaricdən pul baratları, ixrac və s) xarici valyuta təklifinin azalması cari ilin I rübündə davam edib.
Valyuta hərracında təklif tələbdən çox olub
2016-cı ildə Mərkəzi Bank valyuta bazarında iştirakını minimuma endirib. ARDNF-nun valyuta bazarında satışları da Mərkəzi Bank vasitəsi ilə hərraclar çərçivəsində həyata keçirilib. Valyuta hərracları həftədə bir neçə dəfə aparılıb hər bir hərracın parametrləri haqda məlumatlar hərrac başlamazdan əvvəl Bloomberg terminalı vasitəsilə bazar iştirakçılarına elan edilib. I rüb ərzində ümumilikdə 33 hərrac keçirilmişdir. Tələb 12 hərracda təklifi üstələdiyi halda 21 hərracda tam ödənilib. Hərraclarda orta günlük tələb 132 milyon dollar, təklif isə 148 milyon dollar təşkil edib. Mərkəzi Bankın təşkil etdiyi valyuta hərracları çərçivəsində ARDNF-nun xarici valyuta satışları ümumilikdə 1 milyard 253 milyon dollar təşkil edib.
İqtisadçı Nemət Əliyev bildirdi ki, valyuta bazarının məhdudlaşması Mərkəzi Bankın apardığı siyasətin nəticəsidir. N.Əliyevin sözlərinə görə, valyutadəyişmə məntəqələrinin bağlanması, valyuta satışına məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsi, belə bir vəziyyət yaradıb: «Valyuta bazarının bu dərəcədə kiçildilməsini gözləmək olardı. Ticarət və xidmət sahələrində çalışanlar Mərkəzi Bankın siyasətinin nəticəsindən yaxa qurtarmaq məqsədilə əməliyyatlarını xarici valyutada keçirirlər. Bu mənada götürəndə valyuta bazarında kiçilmə daha böyükdür. Bunun fəsadları artıq özünü göstərməkdədir. Əgər indiyə qədər ticarət və xidmət sektorlarında çalışanlar xarici partnyorlarla iş təşkil edə bilirdilərsə, hazırda bunu etmək mümkün deyil. Azərbaycandan olan sahibkarlar xarici partnyorlarla danışıqlarda əvvəlki kimi davrana bilmirlər. Çünki hökumət onların fəaliyyəti üzərinə kəskin şəkildə məhdudiyyət qoyub».
N.Əliyev onu da bildirdi ki, Mərkəzi Bankın siyasəti ticarət və xidmət sahəsində çalışanlar üçün ciddi təsir edir. «Guya aparılan bu siyasət milli valyutanı qiymətə mindirmək məqsədi güdür. Amma real gerçəklikdə daxili istehsal aşağı düşür», deyə N.Əliyev vurğuladı.
Xəyal